Alasdair Gray - "Biedne istoty"

Autor: Alasdair Gray

Tłumaczenie: Ewa Horodyska

Tytuł: Biedne istoty

Wydawnictwo: Poradnia K. [współpraca reklamowa]

Data wydania: 8 listopada 2023

Liczba stron: 370

Ocena: 8,5/10

Opis:

Żywy trup? Potwór? A może empatyczna i wrażliwa istota poszukująca akceptacji i miłości…

Glasgow, koniec XIX wieku. Ekscentryczny i równie odrażający doktor Godwin Baxter pokonuje nauką śmierć, przywracając do życia ciało młodej samobójczyni, która utonęła w rzece. Jako że przy okazji wszczepia jej mózg małego dziecka, będzie musiał nauczyć ją życia od początku.

Piękna, żywiołowa i błyskotliwa Bella uczy się mówić w błyskawicznym tempie poszerzając swoje słownictwo. Jej postępy przerastają oczekiwania twórcy. Jest pozbawiona uprzedzeń, łakoma życia i wiedzy, a także nienasycona seksualnie. Nie daje się podporządkować ani mężczyznom, ani innym ograniczeniom swoich czasów.

Opowieść o Belli, o jej Bozi, jej kochankach, mężach i jej niespożytej namiętności to historia żywej i prawdziwej miłości oraz niezwykłej przemiany, a także hołd dla naukowej brawury. Przenosi czytelnika z sali operacyjnej późno wiktoriańskiego Glasgow do arystokratycznych kasyn, slumsów Aleksandrii i paryskiego burdelu, aż po ołtarz w szkockim kościele. To jednak wcale nie zapowiada zakończenia… Bo życie bez wolności wyboru nie jest warte życia.

Powieść jest postmodernistyczną rewizją Frankensteina, w której klasycznego potwora zastąpiła Bella Baxter – piękna młoda erotomanka przywrócona do życia z mózgiem niemowlęcia. Parodiując klasyczną powieść wiktoriańską, Gray stworzył dowcipną alegorię polityczną, w której ważną rolę odgrywa wątek pojedynku między żądzami mężczyzn a niezależnością kobiet, wciąż nad wyraz aktualny.

Recenzja:

Już od dłuższego czasu miałam chętkę na ekranizację Biednych istot, ale stety-niestety jestem wyznania najpierw książka, potem film. Właśnie dlatego przygodę z tym tytułem rozpoczęłam od jedynej prawilnej drogi, a więc od odwiedzenia mrocznych zakamarków Glasgow końca XIX wieku w formie powieściowej. Iii... ta podróż okazała się dla mnie doprawdy niezwykłym doświadczeniem!

Główną bohaterką powieści jest Bella Baxter, tajemnicza istota zrodzona z eksperymentu naukowego doktora Godwina Baxtera. Bella, choć przywrócona do życia z mózgiem niemowlęcia, szybko staje się uosobieniem wolnej woli, niezależności i żądzy życia. Jej postać stanowi parodię klasycznej powieści Frankensteina, ale stopniowo staje się symbolem emancypacji kobiet i ich walki o równość. Sercem tej opowieści jest właśnie jej rozwój od bezdusznego żywego trupa do pełnokrwistej jednostki, pragnącej życia i miłości. Bella nie daje się zdominować ani przez mężczyzn, ani przez społeczne konwenanse epoki wiktoriańskiej. Jej postawa stanowi prawdziwe wyzwanie dla tradycyjnych norm i wartości tego czasu.

Tyś jest Wenus, Magdalena, Minerwa i Matka Boska Bolesna w jednej osobie. 

Gray mistrzowsko kreśli obraz wiktoriańskiego społeczeństwa, z jego hipokryzją i ograniczeniami, ale także z namiętnością i buntowniczym duchem. Poprzez ironiczne ukazanie sposobu, w jaki społeczeństwo traktuje Bellę jako obiekt eksperymentu, ale także jako symbol seksualnej żądzy, autor prowokuje do zastanowienia się nad głębszymi strukturami społecznymi i ich wpływem na jednostkę. Przemierzając drogę od operacyjnych sal po luksusowe kasyna i ciemne slumsy, zostajemy porwani w wir wydarzeń, które dostarczają nam rozmaitych doświadczeń. Autentyczność postaci, zwłaszcza Belli, sprawia, że nie łatwo oderwać się od tej historii. To powieść, która skłania do refleksji nad tym, co naprawdę oznacza być żywym i jakie są granice naszej kontroli nad własnym losem. 

W zderzeniu z klasyczną literaturą wiktoriańską, Alasdair Gray stworzył dzieło, które jest zarówno inteligentną parodią, jak i głęboką analizą ludzkiej natury. Biedne istoty to lektura, która nie tylko zapewnia wspaniałą rozrywkę, ale również stawia ważne pytania o nasze miejsce w świecie i dążenie do wolności. Powieść jest specyficzna i dziwaczna, ale jeśli dacie jej szansę to jestem przekonana, że całkowicie się w niej zatracicie. To jedna z tych książek, która wciąga czytelnika od pierwszych stron i nie pozwala mu oderwać się aż do samego końca. Polecam z całego serca!

P.S. Wydanie Poradni K. ma w sobie bardzo klimatyczne ilustracje! 💓