Marie Pavlenko - "A kiedy zniknie pustynia"

Autor: Marie Pavlenko

Tłumaczenie: Artur Łuksza

Tytuł: A kiedy zniknie pustynia

Wydawnictwo: We need YA

Data wydania: 23 marca 2022

Liczba stron: 240

Ocena: 8/10

Opis:

Samaa żyje w świecie, który za kilka stuleci może być naszym światem. To pustynia pozbawiona tlenu, pełna nieznośnego ciepła. Większość zwierząt i roślin wymarła na skutek tajemniczej katastrofy klimatycznej. Ludzkość zmuszona jest funkcjonować w opustoszałej przestrzeni, prowadzić koczowniczy tryb życia, a także żyć w strachu przed głodem i odwodnieniem. W tym wrogim człowiekowi środowisku ocaleni nauczyli się organizować swoją codzienność na nowo. Kobiety zajmują się domem, mężczyźni handlują lub polują… na drzewa. To pozostałość dawnego świata będąca ostatnim cennym dobrem – walutą wymiany żywności i tlenu, które można zdobyć w Mieście. Nikt nie wierzy, że to właśnie drzewa są sednem sprawy i nie powinny być wycinane. Zbyt wiele pokoleń przeminęło, by ktokolwiek o tym wiedział. Samaa nie zna innego świata. Marzy o dołączeniu do łowców, ale w jej społeczeństwie kobiety nie mogą wykonywać wielu czynności. Pomimo to dziewczyna zdobywa się na odwagę i pewnego dnia wyrusza w ślad za łowcami. Okazuje się, że pustynia ma niejedno oblicze, a wszystko, w co do tej pory wierzyła Samaa, jest kłamstwem.

Recenzja:

Polowanie na drzewa – czyż nie brzmi to niedorzecznie? To właśnie ten pomysł sprawił, że ogromnie zapragnęłam zapoznać się z katastrofą klimatyczną zaprezentowaną A kiedy zniknie pustynia. Książka okazała się interesującą refleksją nad naturą oraz życiem, przedstawioną w sposób nietuzinkowy, w sposób piękny i swoiście romantyczny.

- Pustynia zwycięża, drzewa umierają. Chowają się w szczelinach, szukając schronienia przed chciwymi ludźmi. Ci z Wielkiego Miasta ozdabiają nimi swoje domy, które są tak wielkie, że całe plemię zmieściłoby się w ich wnętrzu. Martwe drzewo jest nic niewarte. Żywe drzewo jest życiem. Tych z miasta to nie obchodzi. Łowców też nie. Idioci jedni i drudzy.

Bardzo ucieszyło mnie to, że ta powieść w niczym nie przypomina aktualnych powieści dla nastolatków – jest oryginalna, świeża i nieco poetycka. Być może wielu czytelników uzna to za wadę, jednak tutaj całość zdaje się skupiać na przekazie – i niepokojącej wizji świata w przyszłości, niż typowych problemach młodzieży. Świat ukazany jest tu w sposób prosty, a cała jego kreacja jest mało pogłębiona, co… jest jednocześnie wadą i zaletą tej książki. Marie Pavlenko potrafi zadziałać na wyobraźnię odbiorcy, dzięki czemu pewne kwestie dopowiadamy sobie sami, aczkolwiek chciałoby się też poznać więcej szczegółów z tegoż świata - choćby poczytać więcej o ludziach z miasta, bo akurat ten element potraktowany jest po macoszemu. Nie miał on jednak wpływu na historię Samai – bo tu istotna jest jej droga i zmiany w niej zachodzące oraz – oczywiście –  sama natura.

- Ale ona opowiada bzdury!

Mama nachyla mi się do mojego ucha.

- A skąd to wiesz?

Rzuca spojrzenie za siebie i szepce:

- Czasem chcę wierzyć w świat, o którym opowiada. Wiesz czemu?

Przeczę ruchem głowy.

- Bo jeśli istniał, to znaczy, że może się jeszcze odrodzi...

Akcja powieści rozwija się leniwie – jest to opowieść bardzo spokojna i nieskomplikowana, napisana w bardzo przyjemny sposób. Styl autorki jest niebywale plastyczny, chwilami wręcz cudownie liryczny – co tu dużo mówić, Marie Pavlenko umie rozkochać czytelnika w czymś tak prostym jak drzewo czy owady. Narracja jest cudowna – choć większość historii śledzimy oczami dwunastolatki, Samai, tak zmiany zachądzące w jej postrzeganiu drzew i reszty przyrody są niesamowite (wszak tutaj ludzie już nie rozumieją wielu rzeczy – jak choćby tego, że drzewa to życie, gromadzą w korzeniach życie i pozwalają przetrwać). Oczywiście, nie jest to bohaterka idealna – jej spojrzenie bywa bardzo naiwnie, potrafi się zachować okropnie infantylnie, a jednocześnie autorka wkłada jej w ustach zbyt dojrzałe myśli jak na tak młody wiek – ale mimo to i tak jej kibicujemy, mocno trzymamy za nią kciuki, angażujemy się w jej opowieść – bo większość książki to walka Samai o przetrwanie, jej wspomnienia i nauka szacunku do przyrody…

- Wyobraź sobie… Gdybyś miała magiczne moce i mogłabyś ukształtować planetę, niebo, stworzyć miejsce, w którym byśmy mieszkali… W jakim świecie chciałabyś żyć?

Chciałam mu powiedzieć, że to bez znaczenia, że jedyne, co się liczy, to trzymać jego rękę w swojej i zadać mu to samo pytanie. Jednak za bardzo się bałam tego, co odpowie, więc rzuciłam:

- Nieważne, jaki to świat, dopóki żyją w nim mój ojciec i moja mama.

Prawda była znacznie większa.

Była jak rozgwieżdżone niebo nad nami.

A kiedy zniknie pustynia to świeża, pełna nadziei i piękna historia, w niesamowity sposób ukazująca potrzebę szanowania drzew i powstrzymania wylesiania świata. Marie Pavlenko porywa tu w niebezpieczną przygodę, w trakcie której zachwycamy się, rozpaczamy, chichotamy i cierpimy razem z Samaą - bo choć – jak wspomniałam wcześniej – jest to postać z wadami, tak szybko można poczuć do niej najprawdziwszą sympatię. Jeśli szukacie lekkiego postapo, z charakterną bohaterką i z lekka ekologicznym przekazem – zachwycicie się w tej zwiewnej i poruszającej powieści. Czyta się ją niezwykle szybko przez wzgląd na dużą czcionkę i spore odstępy w tekście, jest więc idealna także dla młodych osób rozpoczynających swoją przygodę z czytaniem powieści młodzieżowych. Polecam z całego serca! 💚